Gà bị Gout (phần 1): Những hiểu biết cơ bản về bệnh Gout trên gà
Khái niệm về bệnh Gout trên gà
Gout (gút) là tên gọi của một trong những dạng rối loạn chuyển hóa nghiêm trọng liên quan đến các tổn thương trên thận.
Nguyên nhân gây ra bệnh gout trên gà là do các acid uric có trong máu tăng cao gây lắng đọng các tinh thể urat. Tùy thuộc vào vị trí lắng đọng, tích tụ của các tinh thể urat màbệnh gout trên gà được chia thành 2 loại:
- Gout khớp: Các tinh thể urat tích tụ ở khớp, dây chằng và màng gân làm cho các khớp sưng tấy gây đau đớn, khó chịu, cử động vất vả. Đây là dạng mãn tính của gout và có thể do một số yếu tố di truyền gây nên.
- Gout nội tạng: Các tinh thể urat tích tụ trong cơ quan nội tạng như thận, gan, tim và ruột. Đây là dạng cấp tính của bệnh và thường gặp trên gia cầm non. Gout nội tạng gây ra tỷ lệ tử vong khá cao từ 15-35%.
Trong cả 2 dạng bệnh gout trên gà trên thì các hạt cặn urat đều là các hạt màu trắng nhỏ li ti như đầu mũi kim. Những con gà bị bệnh gout có nồng độ acid uric trong máu có thể lên tới 44mg/100ml máu so với 5-7mg/100ml máu như những con gà bình thường khác.
Cơ chế gây ra bệnh Gout trên gà
Lưu ý: Gout là 1 hội chứng gây nên bởi rất nhiều nguyên nhân khác nhau. Trong cơ chế trên chúng tôi không nói rõ nguyên nhân gây bệnh vì nó rất dài nên chúng tôi sẽ trình bày cụ thể trong phần 2 của bài viết.
Triệu chứng, bệnh tích bệnh gout trên gà.
Các triệu chứng bệnh thường chung chung và không điển hình như: gà ủ rũ, giảm ăn, lông xù, gầy xơ xác, di chuyển không bình thường…Bởi vậy nên đối với bệnh này, nếu muốn chẩn đoán bệnh chính xác thì bắt buộc chúng ta phải mổ khám xem bệnh tích.
Các bệnh tích điển hình của bệnh gout trên gà chính là sự tích tụ urat trong các cơ quan nội tạng hay trong các khớp như đã nói ở trên. Trường hợp bệnh nặng khi thấy các tiểu thùy thận sưng to bất thường. Dưới đây là ảnh các bệnh tích điển hình giúp chúng ta nhận biết bệnh:
Dưới đây là một ca bệnh tích thực tế xảy ra ở một trang trại tại Việt Nam do các bạn độc giả cung cấp cho VietDVM.com:
Bệnh trên gà: Gout (P2) - các nguyên nhân gây bệnh
rong phần này, chuyên mục bệnh trên gà của VietDVM.com tiếp tục giới thiệu đến bạn đọc những nguyên nhân có thể dẫn đến hội chứng gout cũng như hướng xử lý bệnh khigà bị gout với hy vọng các bạn có thể chủ động hơn trong việc phòng và điều trị gout.
Gout không phải là một trường hợp bệnh lý hay một bệnh trên gà mà là một hội chứng do nhiều nguyên nhân gây ra. Tuy nhiên dân gian vẫn thường gọi là “bệnh Gout” thay cho “hội chứng Gout”.
Có rất nhiều nguyên nhân có thể dẫn tới hội chứng gout trên gà, trong đó có 4 loại chính như sau:
- Nguyên nhân dinh dưỡng.
- Các nguyên nhân có tính chất truyền nhiễm.
- Quản lý chưa tốt.
- Các nguyên nhân khác.
Đa phần các nguyên nhân làm suy giảm chức năng thận, gây hại và ảnh hưởng không tốt lên thận đều là những nguyên nhân gây ra hội chứng Gout.
1. Nguyên nhân dinh dưỡng (một trong những nguyên nhân gây ra nhiều bệnh trên gà khác nhau trong đó có Gout):
* Khoáng:
Tỷ lệ Canxi – Phospho: chế độ ăn thừa Canxi cùng với lượng Phospho dự trữ ít dẫn đến kết tủa tinh thể Canxi-natri-urat. Phospho đóng vai trò acid hóa nước tiểu nên khi hàm lượng Phospho xuống thấp thì tinh thể urat kết tinh càng nhiều.
Natri: Toàn bộ các nguyên nhân làm mất cân bằng hàm lượng Natri trong cơ thể → giảm chức năng thận → tăng hình thành tinh thể urat → Gout.
- Ngộ độc Natri ảnh hưởng lên thận, làm giảm chức năng thận → Gout và các bệnh trên gà khác liên quan đến thận.
- Quá nhiều Na2CO3 đi vào cơ thể làm tăng độ kiềm của nước tiểu dẫn đến sỏi thận.
- Nước cứng có hàm lượng muối quá cao → suy giảm chức năng thận.
Sunfat: lượng Canxi hấp thu giảm làm gia tăng bài tiết Canxi qua nước tiểu → không tốt cho thận.
Xem nhiều:
»› Dinh dưỡng khoáng trong chăn nuôi gia cầm
»› Bệnh đầu đen (Bệnh Histomonas) trên gà
* Vitamin:
- Quá nhiều vitamin D3 làm tăng hấp thu Canxi từ ruột → tăng lắng đọng urat.
- Tình trạng thiếu vitamin A kéo dài gây bong tróc các tế bào biểu mô ống thận → tắc ống thận → tích tụ urat trong thận.
Dù vậy nhưng trong thực tế hiếm gặp tình trạng Gout do thiếu vitamin.
* Chất đạm:
Thận khỏe mạnh không bị ảnh hưởng bởi mức protein cao (đạm cao), tuy nhiên khi thận đã bị tổn thương sẵn thì thức ăn có chứa nhiều hơn 30% protein thô có thể gây nguy hiểm cho thận dẫn đến việc sản xuất quá nhiều acid uric và tiếp tục làm thận yếu đi.
Việc pha trộn các chất bổ sung protein như ure vào trong thức ăn để đảm bảo đủ hàm lượng đạm → gia tăng sản xuất acid uric. Điều này kết hợp với tổn thương thận → hội chứng Gout.
Xem nhiều:
»› Nhu cầu Protein của gà thịt công nghiệp
»› Phương pháp khử độc tố nấm mốc trong thức ăn
2. Các Bệnh trên gà có tính chất truyền nhiễm:
* Nguyên nhân do virus:
Viêm phế quản truyền nhiễm (IBV): Chủng Nephropathogenic của virus IBV ảnh hưởng nặng lên thận → viêm thận và tỷ lệ tử vong cao. Bệnh này lây truyền theo chiều dọc nên ảnh hưởng lên thận của gà đời con cháu → các trường hợp bị Gout trên gà con.
Virus Astro: là virus gây bệnh viêm thận trên gia cầm, làm suy giảm chức năng thận dẫn đến lắng đọng acid uric tại nhiều nơi trên cơ thể. Đây cũng là bệnh trên gà có tính chất lây truyền dọc tạo ra các trường hợp Gout trên gà con.
Bệnh Gumboro (IBD): mặc dù không quá gây hại cho thận như 2 bệnh trên nhưng nhưng bệnh này vẫn là một trong những nguyên nhân có thể gây nên Gout trên gia cầm.
* Rối loạn chuyển hóa: Cổ trướng
Là hiện tượng chất lỏng tích tụ nhiều trong xoang phúc mạc gây sưng bụng (thường liên quan đến các bệnh trên gà như xơ gan, u gan…sinh ra cổ trướng).
Cổ trướng làm cơ thể thiếu oxy → tăng sản sinh acid uric. Cổ trướng trong giai đoạn đầu có thể dẫn đến các triệu chứng của bệnh gout.
* Độc tố:
Ochratoxin, citrinin và các hợp chất thuốc trừ sâu khác là những chất có tác dụng xấu lên mô thận, gây viêm ống thận và niệu quản.
3. Nguyên nhân quản lý (Quản lý kém → Gout và các bệnh trên gà khác):
* Thiếu nước:
+ Nhiệt độ ấp trứng không chuẩn: nhiệt độ ấp trứng quá cao hoặc quá thấp sẽ dẫn đến tình trạng trứng nóng lên hoặc lạnh đi tương ứng, do đó làm giảm lượng nước và tăng nguy cơ phát triển bệnh gout.
+ Lượng nước trung bình / núm uống ít.
+ Chiều cao “khay nước” không hợp lý.
+ Rút nước trong quá trình tiêm chủng → cơ thể thiếu nước → Gout và các bệnh trên gàkhác.
+ PH nước quá thấp (tức độ acid cao) → gà không chịu uống nước hoặc nước uống vào sẽ phá hủy các tế bào biểu mô.
«»› Dinh dưỡng nước trong chăn nuôi gia cầm
«»› Bệnh IB thể thận (IB-491) trên gà
* Quản lý trại giống không đúng cách:
+ Lưu trữ, bảo quản trứng không đúng cách.
+ Điều kiện ấp trứng không được đáp ứng đầy đủ.
+ Điều kiện phòng giữ gà con chưa đạt chuẩn.
+ Gà con được giữ lại trong trại giống một thời gian dài hoặc vận chuyển 1 quãng đường dài mà không có nước → Gout và các bệnh trên gà khác.
Một số vấn đề khác trong khâu quản lý như: thông gió chưa hợp lý nên không đảm bảo được nhiệt độ, độ ẩm và lưu lượng không khí thích hợp cho chuồng nuôi. Vật bị đói trong thời gian dài do không thể tiếp cận với nguồn thức ăn…
4. Các nguyên nhân khác:
* Thuốc và hóa chất:
+ Dùng quá liều thuốc kháng sinh, đặc biệt là các loại kháng sinh đào thải chủ yếu qua thận → suy giảm chức năng thận.
+ Phenol và các dẫn xuất cresol, khi được sử dụng sai sẽ gây độc cho thận.
+ Dùng sulfat đồng pha vào nước để điều trị với liều lượng quá cao sẽ làm vật giảm uống nước → không tốt cho thận.
* Sự tắc nghẽn niệu quản: của gia cầm cũng có thể là một nguyên nhân làm tổn thương thận.
Tóm lại, dù có rất nhiều nguyên nhân gây ra Gout nhưng trong thực tế thường chỉ có một số nguyên nhân chủ yếu bao gồm: thiếu nước hoặc thiếu núm uống, thành phần thức ăn thừa Canxi hoặc tỷ lệ Canxi – Phospho không phù hợp, thức ăn chứa nhiều muối Nacl, độc tố nấm mốc, bệnh truyền nhiễm IB, thiếu vitamin A, hàm lượng điện giải trong thức ăn thiếu.
Chẩn đoán được chính xác nguyên nhân gây bệnh là mấu chốt để điều trị Gout triệt để. Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp các bạn có một cái nhìn tổng quan về các nguyên nhân phức tạp có thể gây ra hội chứng Gout, từ đó làm tiền đề cho việc chẩn đoán và điều trị thành công bệnh này.
Bệnh trên gà: Gout (phần 3) - Hướng phòng và xử lý khi gà bị Gout
Những năm trở lại đây, do nhu cầu thị trường tăng cao nên tập quán chăn nuôi gia cầm ở nước ta có phần thay đổi và chuyển dịch. Con gà thịt thả vườn (chủ yếu là giống gà Lương phượng lai Mía), gà lai chọi, thậm chí gà đông tảo lai…trước kia được nuôi ở nơi rộng rãi, ăn ít cám công nghiệp thì nay chúng được nuôi với mật độ dày hơn, ít có không gian vận động và hầu hết đều chỉ ăn cám công nghiệp nên tỷ lệ các bệnh trên gà, trong đó có bệnh Gout, bệnh mà trước kia chỉ thấy trên con gà thịt công nghiệp broiler thì nay ngày càng tăng cao đối với những giống gà “ta” này.
«»› Những hiểu biết cơ bản về bệnh Gout trên gà (P1).
«»› Các nguyên nhân gây ra Gout (phần 2).
Tiếp nối loạt bài về hội chứng Gout trên gà, trong phần 3 này, VietDVM.com tập trung vào các giải pháp thiết thực mang tính ứng dụng cao nhằm giúp người chăn nuôi và các bác sỹ thú y không lúng túng và có thể hạn chế thiệt hại do Gout gây ra một cách tốt và nhanh nhất.
1. Xử lý như thế nào khi phát hiện đàn gà có con bị hội chứng Gout?
(dân gian thường gọi Gout là 1 bệnh trên gà thay cho từ “hội chứng”).
Sau khi mổ khám và chẩn đoán xác định được là gà bị Gout, chúng ta tiến hành xử lý theo các bước như sau:
Xử lý triệu chứng nhất thời:
1. Giảm tổng lượng thức ăn xuống và cho ăn làm nhiều lần / ngày.
2. Bổ sung thuốc giải độc gan thận cho toàn đàn: pha nước uống trong 3-5 ngày.
3. Sử dụng các loại acid hữu cơ như giấm, KCL, NH4CL, (NH4)2SO4 pha vào nước cho toàn đàn uống trong 3-5 ngày để acid hóa nước tiểu, ngăn chặn không cho tích tụ urat trong thận thêm nữa. Ngoài ra, các loại acid hữu cơ này khi pha vào nước sẽ giúp nước có vị chua thanh mát giúp kích thích gà uống nhiều nước hơn → góp phần giảm cả cácbệnh trên gà khác ngoài gout.
4. Kiểm tra lại toàn bộ đường ống nước, đảm bảo cho gà đủ nước uống hoặc uống nhiều hơn càng tốt.
5. Bổ sung thêm các loại thuốc giúp tăng cường công năng cho thận. Trộn vào thức ăn, liệu trình 3-5 ngày.
6. Điều trị các triệu chứng kế phát như: hạ sốt, chống viêm (đặc biệt trong trường hợp nặng dễ xảy ra viêm khớp cấp), khó thở…
* Tìm nguyên nhân và điều trị dựa vào nguyên nhân đó:
Sau khi xử lý triệu chứng nhất thời, bắt tay vào rà soát toàn bộ nguyên nhân có thể dẫn đến bệnh càng sớm càng tốt. Từ chương trình vaccine, chất lượng thức ăn, chất lượng nước uống, các thuốc đang sử dụng có gây hại thận không, cho đến việc tiền sử đời gà bố mẹ có bị Gout không…Ngoài ra xem có ghép với các bệnh trên gà nào khác không để tráng trường hợp điều trị sót.
Vì có quá nhiều nguyên nhân có thể gây ra Gout nên trước tiên, ta nên tập trung vào các nguyên nhân hay gặp như: thiếu nước hoặc thiếu núm uống, thành phần thức ăn thừa Canxi hoặc tỷ lệ Canxi – Phospho không phù hợp, thức ăn chứa nhiều muối Nacl, độc tố nấm mốc, bệnh truyền nhiễm IB, thiếu vitamin A, hàm lượng điện giải trong thức ăn thiếu.
2. Các biện pháp phòng và quản lý Gout – một bệnh trên gà đang ngày càng nhiều lên:
Đa phần người chăn nuôi ở Việt Nam, đặc biệt là các trang trại chăn nuôi nhỏ lẻ chỉ tập trung điều trị, xử lý khi gà đã bị bệnh mà ít ai thực hiện các biện pháp phòng bệnh từ xa.
Muốn kiểm soát được Gout không xảy ra trên đàn gà, cần có các biện pháp toàn diện từ lúc ở trại giống cho đến lúc nuôi thương phẩm.
Quản lý tổng thể (có thể áp dụng cho các bệnh trên gà nói chung và Gout nói riêng).
+ Xem lại các chương trình tiêm chủng vaccine: đặc biệt một số bệnh trên gà có tính chất truyền nhiễm đã nói ở phần trên như IB,viêm thận do Astrovirus, Gumboro.
+ Quản lý độc tố nấm mốc từ thức ăn.
+ Sử dụng đúng, hợp lý thuốc kháng sinh, thuốc khử trùng, hóa chất, thuốc diệt cầu trùng…giúp giảm tải tối đa cho thận.
Quản lý trại giống và nông trại – phòng bệnh từ xa các bệnh trên gà:
+ Nhiệt độ và độ ẩm trong lò ấp trứng phải chuẩn xác.
+ Lưu giữ, bảo quản trứng trong điều kiện tối ưu nhất.
+ Cung cấp nước hợp lý cho gà con, tránh tình trạng gà con thiếu nước quá lâu trong khi vận chuyển đường dài hay khi ở lại trại giống chờ xuất bán.
+ Thông gió hợp lý trong trang trại, đảm bảo thoáng mát về mùa hè, ấm áp về mùa đông.
Quản lý thức ăn và nước → phòng Gout và các bệnh trên gà khác:
+ Tỷ lệ Canxi-Phospho trong thức ăn phải cân bằng, hợp lý tùy thuộc từng đàn.
+ Lưu ý hàm lượng muối khoáng trong cơ thể phải cân bằng: hàm lượng Natri không được vượt quá 0,5% trong thức ăn.
+ Đối với những đàn có tiền sử bệnh Gout, lượng protein trong thức ăn không nên vượt quá mức cho phép (tương tụ như người bị gout cũng ăn ít chất đạm, chất béo). Kiểm soát nguyên liệu đầu vào để đảm bảo thức ăn không bị pha trộn ure.
+ Cung cấp nước tự do cả ngày, điều chỉnh chiều cao của núm, bát uống nước phù hợp theo từng giai đoạn phát triển của đàn gà (điều này còn góp phần giảm thiểu các bệnh trên gà khác)..
+ Cung cấp các chất acid hóa nước tiểu như giấm, KCL, amoni clorua, amoni sunfat qua nước, thức ăn → giúp giảm tỷ lệ mắc bị Gout.
+ Cung cấp các chất tương tự như nethionine hydroxyl có tác dụng “lợi tiểu” tốt cho thận → giúp giảm một phần nguy cơ bị Gout.
0 nhận xét :
Đăng nhận xét